Baza wiedzy o urlopach

Zgodnie z art. 161 k.p. pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlop ten powinien być udzielany zgodnie z planem urlopów. Jeżeli pracodawca nie sporządza planu urlopu - wówczas pracodawca ustala termin urlopu w porozumieniu z pracownikiem.

Nierzadko jednak pracownicy nie wykorzystują urlopu wypoczynkowego zgodnie z zasadą wyrażoną w kodeksie pracy. W takiej sytuacji mamy do czynienia z urlopem zaległym. Pracodawca ma obowiązek chronologicznego udzielania pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że w pierwszej kolejności należy udzielić urlopu zaległego, a następnie aktualnego.

Z zaległego odpoczynku pracownik winien skorzystać do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Jest to ostateczny termin udzielenia urlopu, który jednak nie dotyczy tzw. urlopu na żądanie. Oznacza to, że jeśli zatrudniony ma 10 dni urlopu wypoczynkowego za 2016 r. i w tym roku nie wykorzystał ani jednego dnia z puli urlopów na żądanie, to w 2017 r. posiada jedynie 4 dni urlopu z art. 1672 k.p. za 2017 r. (a nie 8) i 10 zwykłych dni zaległego urlopu wypoczynkowego. Sąd Najwyższy zwraca uwagę na fakt, iż w przypadku zaległego urlopu, pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu jego wykorzystania, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie do 30 września. Dla zachowania wymagań wynikających z tego przepisu wystarczy, że udzielony urlop rozpocznie się najpóźniej dnia 30 września.

Niewykonanie tego obowiązku przez pracodawcę, stanowi w świetle art. 282 § 1 pkt 2 k.p. wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone, zagrożone karą grzywny.

Pracownik z kolei, po upływie 30 września danego roku kalendarzowego, może sądownie dochodzić udzielenia urlopu do czasu przedawnienia roszczenia o ten urlop, czyli do upływu 3 lat liczonych od 30 września roku, w którym wykorzystanie urlopu miało nastąpić. Dla przykładu: zaległy urlop z 2016 roku rozpoczyna swój trzyletni okres przedawniania z dniem 30 września 2017 roku, jeżeli został przesunięty na ten rok. Po upływie trzech lat, czyli 30 września 2020 roku prawo pracownika do tego urlopu ulegnie przedawnieniu.

Warto również podkreślić, że pracownik nie może samodzielnie udzielić sobie zaległego urlopu wypoczynkowego, nawet we wskazanym powyżej terminie. Nawet zawiadomienie pracodawcy o rozpoczęciu zaległego urlopu wypoczynkowego nie usprawiedliwia nieobecności pracownika w pracy. Pracownik zatem powinien uzyskać zgodę pracodawcy na wykorzystanie zaległego odpoczynku.

Odwrotna sytuacja, tzn. wysłanie pracownika na zaległy urlop przez pracodawcę, jest możliwa i dopuszczalna. Wynika to z faktu, że prawo do urlopu wypoczynkowego określone jest przepisami bezwzględnie obowiązującymi. Na pracodawcy ciąży obowiązek udzielenia pracownikowi odpoczynku w odpowiednim rozmiarze i terminie, według ustalonych zasad. Pracownik z kolei nie może zrzec się prawa do urlopu i nie może odmówić wykorzystania urlopu udzielonego zgodnie z przepisami prawa pracy.